گوشی‌های تلفن همراه هوشمند در میان کودکان تقریبا جهانی شده‌اند به طوری که ۹۱ درصد از کودکان ۱۱ساله صاحب آن هستند. اما آیا کودکان بدون گوشی تلفن همراه چیزی را از دست می‌دهند یا مزایای شگفت‌انگیزی را تجربه می‌کنند؟
این یک معضل بسیار مدرن است. آیا باید یک گوشی تلفن همراه هوشمند به فرزندتان بدهید یا تا زمانی که ممکن است گوشی را از او دور نگه دارید؟
به عنوان یک پدر و مادر اگر فکر می‌کنید با دادن گوشی تلفن همراه هوشمند به فرزندتان باعث می‌شوید تا تمام بدی‌های جهان در زندگی سالم فرزندتان جریان یابد می‌توان درک‌تان کرد. مجموعه‌ای گیج کننده از تاثیرات احتمالی استفاده از گوشی‌های تلفن همراه هوشمند کافی است تا هر کسی بخواهد از دادن آن به فرزندش منصرف شود. ظاهرا حتی سلبریتی‌ها نیز از این مشکل مدرن والدین مصون نیستند: مدونا گفته است که در سن ۱۳ سالگی از دادن تلفن به فرزندان بزرگتر خود پشیمان شده و دیگر این کار را تکرار نخواهد کرد.
از سوی دیگر، احتمالا شما خود گوشی تلفن همراه هوشمندی دارید که آن را ابزاری ضروری برای زندگی روزمره قلمداد می‌کنید از ایمیل و خرید آنلاین گرفته تا تماس‌های ویدیویی و آلبوم‌های عکس خانوادگی. اگر همکلاسی‌ها و دوستان فرزندتان همگی گوشی تلفن همراه هوشمند داشته باشند آیا شما بدون گوشی چیزی را از دست نخواهید داد؟
هنوز پرسش‌های بی‌پاسخ مانده زیادی در مورد تاثیرات بلند مدت گوشی‌های تلفن همراه هوشمند و رسانه‌های اجتماعی بر کودکان و نوجوانان وجود دارند. با این وجود، پژوهش‌های موجود شواهدی را در مورد خطرات و مزایای اصلی آن ارائه می‌دهند.
به طور خاص، در حالی که شواهد کلی وجود ندارد که نشان دهد داشتن گوشی تلفن همراه هوشمند یا استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای سلامتی کودکان به طور کلی مضر است ممکن است این موضوع بیانگر کلیت حقیقت و داستان نباشد. اکثر پژوهش‌هایی که تاکنون بر روی نوجوانان صورت گرفته تا گروه‌های سنی جوان‌تر نشان می‌دهند که ممکن است مراحل رشد خاصی وجود داشته باشد که در آن کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض خطر تاثیرات منفی ناشی از گوشی تلفن همراه هوشمند قرار دارند. در این میان، کارشناسان در مورد چندین عامل کلیدی ضروری پیش از تصمیم گیری درباره این که آیا فرزندتان برای داشتن یک گوشی تلفن همراه هوشمند آمادگی لازم را دارد یا خیر اجماع نظر دارند.
داده‌های آفکام تنظیم کننده ارتباطات بریتانیا نشان می‌دهد که اکثریت قریب به اتفاق کودکان در بریتانیا تا سن ۱۱ سالگی صاحب گوشی تلفن همراه هوشمند می‌شوند و مالکیت آن از ۴۴ درصد در سن ۹ سالگی به ۹۱ درصد در سن ۱۱ سالگی افزایش یافته است.
در ایالات متحده، ۳۷ درصد از والدین کودکان ۹ تا ۱۱ساله می‌گویند که فرزندشان گوشی تلفن همراه هوشمند خود را دارد. و در یک مطالعه اروپایی که در ۱۹ کشور انجام شد ۸۰ درصد از کودکان ۹ تا ۱۶ساله گزارش دادند که از گوشی تلفن همراه هوشمند برای آنلاین شدن روزانه و اتصال به اینترنت استفاده می‌کنند. در حالی که یک گزارش اروپایی در مورد استفاده از فناوری دیجیتال در میان کودکان از بدو تولد تا هشت سالگی نشان داد که این گروه سنی «درک محدودی از خطرات آنلاین دارند یا اصلا مخاطرات ناشی از آن را درک نمی‌کنند».
زمانی که صحبت از اثرات مضر استفاده از گوشی‌های تلفن همراه هوشمند و اپلیکیشن‌های رسانه‌های اجتماعی قابل دسترسی از طریق آن می‌شود در مورد کودکان بزرگتر شواهد محکمی وجود ندارد. تجزیه و تحلیل شش متا آنالیز درباره ارتباط بین استفاده از فناوری دیجیتال و سلامت روانی کودکان و نوجوانان و همچنین سایر مطالعات در مقیاس بزرگ و مطالعات روزانه هیچ ارتباط ثابتی بین استفاده از فناوری نوجوانان و زندگی بهتر برای آنان را نشان نداد.
اکثر مطالعات هیچ ارتباطی بین استفاده از رسانه‌های اجتماعی و سلامت روان پیدا نمی‌کنند. در مطالعاتی که ارتباطی را پیدا کردند اندازه تاثیر (هم مثبت و هم منفی) کوچک بود. بررسی دیگری که توسط «ایمی اوربن» روانشناس تجربی در دانشگاه کمبریج بریتانیا انجام شد نیز شواهد را غیرقطعی یافت.
اوربن به این نتیجه رسید که غیر ممکن است بدانیم آیا فناوری باعث کاهش سلامتی و زندگی بهتر می‌شود یا خیر یا این که آیا عوامل دیگری بر هر دو تاثیرگذار هستند یا خیر. او خاطرنشان می سازد که بسیاری از پژوهش‌ها در این زمینه از کیفیت کافی برای ارائه نتایج معنادار برخوردار نیستند.
او می‌گوید: «تنها کسانی که واقعا می‌تواند در مورد آن قضاوت کند اغلب افرادی هستند که به کودکان نوجوانان استفاده کننده از گوشی‌های تلفن همراه هوشمند نزدیک می‌باشند».
از نظر عملی، این بدان معناست که صرف نظر از آن چه شواهد گسترده‌تر نشان می‌دهند ممکن است کودکانی وجود داشته باشند که در نتیجه استفاده از رسانه‌های اجتماعی یا اپلیکیشن‌های خاص با مشکل مواجه شوند و مهم است که والدین با این موضوع هماهنگ باشند و از آنان حمایت کنند.
از سوی دیگر، برای برخی از جوانان، گوشی تلفن همراه هوشمند می‌تواند به یک راه نجات تبدیل شود: جایی برای یافتن شکل جدیدی از دسترسی و شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک فرد دارای معلولیت، یا مکانی برای جستجوی پاسخ به سوالات مبرم در مورد سلامتی شما.
«سونیا لیوینگستون» استاد روان‌شناسی اجتماعی می‌گوید: «تصور کنید نوجوانی هستید که نگران این موضوع می‌باشید که بلوغ به درستی پیش نمی‌رود یا نگران تغییرات اقلیمی هستید که بزرگسالان پیرامون‌تان از آن خسته شده‌اند».
علیرغم آن که گوشی‌های های تلفن همراه هوشمند معمولا به دلیل سپری کردن زمان کمتر کودکان در خارج از منزل مقصر شناخته می‌شوند یک مطالعه دانمارکی بر روی کودکان ۱۱ تا ۱۵ساله شواهدی پیدا کرد که نشان می‌دهد گوشی‌های تلفن همراه هوشمند با افزایش احساس امنیت والدین و کمک به حرکت در محیط‌های ناآشنا واقعا به کودکان استقلال عمل می‌بخشند. کودکان می‌گویند با استفاده از گوشی تلفن همراه هوشمند به موسیقی گوش می‌دهند و ارتباط‌شان را با والدین و دوستان‌شان حفظ کرده و تجربه‌شان را در خارج از منزل تقویت می‌کنند. البته توانایی برقراری ارتباط تقریبا مداوم با همسالان بدون خطر نیست.
لیوینگستون می‌گوید: «من فکر می‌کنم که گوشی تلفن همراه هوشمند یک ابزار رهاسازی فوق‌العاده از نیازهای همیشه برآورده نشده جوانان بوده است اما برای بسیاری می‌تواند اجباری شود و می‌تواند به طور باورنکردنی هنجاری شود. می‌تواند آنان را تحت فشار بگذارد تا احساس کنند جایی است که مردم محبوب هستند در تلاش برای ورود به آن هستند یا ممکن است از آن طرد شوند».
نتیجه پژوهشی که در اوایل سال جاری منتشر شد وجود «پنجره‌هایی از حساسیت رشدی» را نشان داد بدان معنا که استفاده از رسانه‌های اجتماعی با دوره‌های بعدی رضایت کمتر از زندگی در سنین خاص در دوران نوجوانی مرتبط است.
پژوهشگران با تجزیه و تحلیل داده‌های بیش از ۱۷۰۰۰ شرکت کننده بین ۱۰ تا ۲۱ سال دریافتند که استفاده بیشتر از رسانه‌های اجتماعی در سنین ۱۱ تا ۱۳ سالگی برای دختران و ۱۴ تا ۱۵ سالگی برای پسران، رضایت کمتری از زندگی را در یک سال بعد منجر می‌شود. بر عکس این قضیه نیز صادق بود: استفاده کمتر از رسانه‌های اجتماعی در این سن رضایت بیشتری از زندگی را در سال بعد به همراه داشت.
پژوهشگران می‌گویند که این موضوع با واقعیت انطباق دارد که دختران زودتر از پسران به بلوغ می‌رسند اگرچه شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد این دلیل تفاوت در زمان‌بندی است. پنجره دیگری در سن ۱۹ سالگی برای شرکت کنندگان مرد و زن ظاهر شد تقریبا در زمانی که بسیاری از نوجوانان خانه را ترک می‌کنند.
والدین هنگام تصمیم گیری برای خانواده خود باید این محدوده‌های سنی را در نظر گیرند. باید توجه داشت که تغییرات رشدی می‌تواند کودکان را نسبت به جنبه‌های منفی رسانه‌های اجتماعی حساس‌تر سازد. برای مثال، در طول سال‌های نوجوانی مغز به شدت تغییر می‌کند و این می‌تواند بر رفتار و احساس جوانان تاثیر بگذارد از جمله حساس‌تر کردن آنان به روابط اجتماعی و موقعیت.
نوجوان بودن واقعاً زمان مهمی برای رشد است. شما بسیار بیشتر از گذشته تحت تاثیر همسالان خود قرار می‌گیرید و به این که دیگران در مورد شما چگونه فکر می‌کنند بسیار علاقه دارید. البته نوع طراحی رسانه‌های اجتماعی و روشی که تماس اجتماعی و بازخورد را کم و بیش با یک کلیک فراهم می‌کند ممکن است در برهه‌های زمانی خاصی استرس زا‌تر باشد.
علاوه بر سن، عوامل دیگری نیز می‌توانند بر اثر رسانه‌های اجتماعی بر کودکان و نوجوانان تاثیرگذار باشند و پژوهشگران به تازگی کشف این تفاوت‌های فردی را آغاز کرده اند. افرادی خواهند بود که در مقاطع زمانی مختلف بیشتر تحت تاثیر منفی یا مثبت قرار می‌گیرند. این ممکن است به دلیل زندگی متفاوت و گذراندن مراحل رشد در نقاط مختلف باشد. ممکن است آنان از رسانه‌های اجتماعی متفاوت استفاده کنند. ضروری است که این موارد از یکدیگر تفکیک شوند.
در حالی که پژوهش‌ها می‌توانند برای خانواده‌هایی که تصمیم می‌گیرند تلفن هوشمند برای فرزندشان بخرند یا خیر منبعی برای فکر کردن است اما نمی‌تواند پاسخ خاصی به این پرسش ارائه دهد که «چه زمانی باید گوشی تلفن همراه هوشمند را خریداری کنند»؟
برای بسیاری از والدین خرید گوشی تلفن همراه هوشمند برای فرزندشان یک تصمیم عملی است. در بسیاری از موارد، والدین کسانی هستند که می‌خواهند فرزندان کوچک‌تر تلفن همراه هوشمند داشته باشند تا بتوانند در طول روز با آنان در تماس باشند و بتوانند زمان رفتن دنبال فرزندان‌شان به مدرسه یا کلاس‌های مختلف را هماهنگ کنند.
هم چنین، داشتن گوشی تلفن همراه هوشمند را می‌توان نقطه عطفی در مسیر بزرگسالی دانست. «آنیا استویچ» پژوهشگر دپارتمان ارتباطات در دانشگاه وین اتریش می‌گوید: «من فکر می‌کنم این امر به کودکان احساس استقلال و مسئولیت می‌دهد. این قطعا چیزی است که والدین باید در نظر بگیرند: آیا فرزندان آنان در مرحله‌ای قرار دارند که به اندازه کافی مسئولیت و صلاحیت دارند که گوشی تلفن همراه هوشمند شخصی خود را داشته باشند؟»
یکی از عواملی که والدین نباید از آن غافل شوند این است که تا چه اندازه با داشتن تلفن هوشمند فرزندشان احساس راحتی می‌کنند. در یک مطالعه صورت گرفته توسط استویچ و همکاران‌اش مشخص شد زمانی که والدین‌عدم کنترل استفاده از تلفن هوشمند فرزندان خود را احساس کردند والدین و فرزندان هر دو درگیری‌های بیشتری را بر سر گوشی تلفن همراه هوشمند گزارش کردند. با این وجود، باید دانست که داشتن گوشی تلفن همراه هوشمند لزوما به معنای اجازه دادن به فرزندان به دسترسی به تمام بازی‌ها و اپلیکیشن‌های موجود نیست.
لیوینگستون می‌گوید: «زمانی که با بچه‌ها مصاحبه می‌کنم به طور فزاینده‌ای می‌شنوم که والدین به آنان گوشی تلفن همراه هوشمند می‌دهند اما الزاماتی را برای بررسی و بحث درباره برنامه‌هایی که به آن دسترسی دارند را نیز برای‌شان تعیین می‌کنند. من فکر می‌کنم این واقعا کاری عاقلانه است. برای مثال، والدین می‌توانند بازه‌ای زمانی را برای وقت گذراندن فرزندان‌شان با گوشی تلفن همراه هوشمند در نظر بگیرند». هنگام تنظیم قوانین خانه برای استفاده ازگوشی تلفن همراه هوشمند مانند اجازه ندادن به استفاده از آن در طول شب در اتاق خواب کودک والدین باید نگاهی صادقانه به استفاده از گوشی تلفن همراه هوشمند خود داشته باشند.
لیوینگستون می‌گوید: «بچه‌ها از ریاکاری متنفر هستند. آنان از این احساس متنفر هستد که به دلیل کاری که والدین‌شان انجام می‌دهند سرزنش می‌شوند و آنان را از آن کار منع می‌کنند مانند استفاده از گوشی تلفن همراه هوشمند در هنگام صرف غذا یا رفتن به رختخواب با گوشی تلفن همراه هوشمند».
حتی کودکان بسیار کوچک از استفاده والدین خود از گوشی تلفن همراه هوشمند یاد می‌گیرند. یک گزارش اروپایی در مورد استفاده از فناوری دیجیتال در بین کودکان از بدو تولد تا هشت سالگی نشان داد که این گروه سنی از خطرات آن آگاهی کمی داشتند یا اصلا آگاهی نداشتند اما کودکان اغلب استفاده از فناوری والدین خود را بازتاب داده بودند. برخی از والدین حتی در طول مطالعه متوجه شدند که کودکان رمز عبور دستگاه خود را می‌دانند و بنابراین، می‌توانند به طور مستقل به آن دسترسی داشته باشند.